Wat is ziekte volgens klassieke homeopathie?

Introductie

Voor elke geneeswijze is het belangrijk om een idee te hebben over wat ziekte en gezondheid is. In dit artikel willen we ingaan op dit concept vanuit klassiek homeopathisch perspectief. Een gezond organisme is in staat om efficiënt en proportioneel te reageren op veranderingen en bedreigingen uit de omgeving om homeostase en het voortbestaan na te streven. In het geval van ziekte zie je dat de pogingen om weer in een optimale toestand te komen en problemen op te lossen juist niet efficiënt en proportioneel zijn. Volgens Hahnemann, de grondlegger van de homeopathie, reguleert en coördineert de levenskracht de verschillende systemen die hiervoor zorgen. Tijdens de opleiding op het Opleidingscentrum Klassieke Homeopathie leren we je uitgebreid en praktisch om inzicht te krijgen in deze ideeën.

Wat is gezondheid volgens de klassieke homeopathie?

Klassieke homeopathie is een manier om mensen te helpen bij het verbeteren van hun gezondheid. Om precies te weten wat dat betekent, is het natuurlijk belangrijk om te weten wat volgens de klassieke homeopathie gezondheid is. En wat het tegenovergestelde, dus ziekte, is. Op dit laatste gaan we later in het artikel ook in.

Een levend organisme streeft ernaar om in een bepaalde balans te leven. Ieder organisme kan het beste gedijen binnen bepaalde parameters. Ook is deze balans noodzakelijk om het voortbestaan te garanderen. Denk bijvoorbeeld aan temperatuur, hoeveelheid energie en gemoedsgesteldheid. Een kenmerk van een levend organisme is dat het actief probeert om deze balans op te zoeken en te bewaren. Die ideale toestand of balans noemen we ook wel homeostase of equilibrium (voor een diepgaander artikel over dit principe zie Homeostasis: The Underappreciated and Far Too Often Ignored Central Organizing Principle of Physiology).

Kenmerkend voor een gezond organisme is dat het relatief snel en efficiënt de homeostase weer kan bereiken. Over het algemeen merk je niets van de inspanningen die het lichaam levert om de balans te vinden tenzij de omstandigheden buitensporig zijn. Dit bijsturen of homeostase bereiken kan ook gebeuren als er invloeden zijn die het organisme bedreigen. Denk aan micro-organismen, geweld in de vorm van verwondingen of botbreuken, verwerken van tegenslagen, enzovoorts.

Kenmerkend voor een gezond organisme is dat het relatief snel en efficiënt de homeostase weer kan bereiken. Over het algemeen merk je niets van de inspanningen die het lichaam levert om de balans te vinden tenzij de omstandigheden buitensporig zijn. Dit bijsturen of homeostase bereiken kan ook gebeuren als er invloeden zijn die het organisme bedreigen. Denk aan micro-organismen, geweld in de vorm van verwondingen of botbreuken, verwerken van tegenslagen, enzovoorts.

De grondlegger van de homeopathie, Samuel Hahnemann, ging ervan uit dat een levenskracht zorgt voor de regulering en het onderhoud van het lichaam. Deze levenskracht noemde hij ‘dynamis’. Een gezonde dynamis zorgt ervoor dat het organisme weer herstelt van allerlei negatieve of verstorende invloeden van buitenaf. Deze levenskracht heeft betrekking op het gehele organisme.

Voorbeelden van gezonde reacties

Stel een persoon gaat van een warme kamer naar een koude ruimte. Die persoon koelt dan af waardoor het lichaam gaat proberen om op verschillende manieren de lichaamstemperatuur weer omhoog te krijgen. Dat kan bijvoorbeeld door te gaan rillen waardoor spieren meer warmte opwekken. Ook worden de bloedvaten in de huid nauwer waardoor minder gemakkelijk warmte wordt afgestaan. Daarnaast zal de persoon ook zelf bedenken wat gedaan kan worden om de temperatuur op niveau te houden, bijvoorbeeld warme kleren aantrekken. In het artikel Temperatuurregulatie in het lichaam kun je meer lezen over het reguleren van de temperatuur.

Een ander voorbeeld is de reactie die optreedt na een groot verlies, bijvoorbeeld het wegvallen van een geliefde of het verlies van iets (bijvoorbeeld je baan, geld, etc.) waar je veel om gaf. Dit kan leiden tot sterke emoties zoals verdriet en rouw. Die emoties kunnen op dat moment vervelend zijn, maar uiteindelijk helpen ze bij het verwerken en accepteren van de situatie die tot het rouwen en de sterke emoties leidt. Lees eventueel deze artikelen als je meer wilt weten over rouwverwerking: Rouwverwerking en Een korte gids voor verdriet en somberheid of bekijk de video rechts.

Het derde voorbeeld heeft te maken met je geheugen. Doordat je je herinnert wat je zojuist hebt gedaan kun je op een effectieve manier taken uitvoeren. Dat kan helpen als je dingen moet gaan doen. Je herinnert je wat je zojuist hebt gedaan. Tijdens het bereiden van eten kan je bijvoorbeeld dankzij je kortetermijngeheugen nog herinneren wat de voorgaande stappen zijn waardoor je efficiënt te werk kunt gaan. Zou je alles wat je voorheen hebt gedaan weer vergeten, dan kom je niet vooruit en is het onmogelijk om taakjes met succes af te ronden.

Dit zijn dus drie voorbeelden op fysiek, emotioneel en mentaal vlak.

Kenmerken van een gezonde manier om homeostase te bereiken

Wat is nu kenmerkend voor een gezonde reactie op veranderingen of bedreigingen in de omgeving? Dat kun je in een paar woorden samenvatten:

  • De reactie is proportioneel
  • De reactie is effectief

Een proportionele reactie houdt in dat de pogingen die het lichaam onderneemt om weer in een optimale toestand te komen in verhouding staan tot de omstandigheden. Als het een beetje koud is, ga je een beetje rillen en trek je een trui aan die het lichaam een beetje verwarmt. Heb je te maken met groot verlies dan zijn de emoties ook sterk aanwezig.

Een effectieve reactie houdt in dat de manier waarop weer de ideale toestand wordt bereikt zo effectief mogelijk is. Dit is afhankelijk van de omstandigheden. Als je het te warm hebt, dan is transpireren bijvoorbeeld de meest effectieve manier om een beetje teveel aan lichaamswarmte af te voeren.

Wat is ziekte volgens de klassieke homeopathie?

Als we weten wat gezondheid is dan is het ook vrij eenvoudig om te weten wat ziekte is zoals we dat zien binnen de klassieke homeopathie. Ongezond of ziek wil zeggen dat een levend organisme niet proportioneel of effectief reageert op veranderingen in de omstandigheden of bedreigingen.

Voorbeelden van ongezonde reacties

Om de voorbeelden die in dit artikel beschreven staan te gebruiken: als er sprake is van veel transpireren terwijl de omgevingstemperatuur eigenlijk niet te hoog is dan wil dat zeggen dat die reactie buiten proporties is. Het lichaam wil warmte afvoeren terwijl dat eigenlijk niet nodig is. Het kost energie terwijl dat niet nodig is.

Of iemand heeft vele jaren na het overlijden van een kat of cavia nog steeds veel verdriet daarvan. Dan is die reactie niet in verhouding met het leed dat je waarschijnlijk zou mogen verwachten. Dat zijn reacties die niet in verhouding staan en niet proportioneel en effectief zijn om weer in balans te komen op mentaal, emotioneel of fysiek vlak.

Een voorbeeld op mentaal vlak is dat het kortetermijngeheugen niet goed werkt waardoor je (gedeeltelijk) vergeet wat je zojuist hebt gedaan waardoor je meer tijd en energie kwijt bent omdat je niet effectief de dingen doet die je zou moeten doen.

Gezondheid versus ziekte

Eigenlijk is ziekte dus het tegenovergestelde van gezondheid. Ziekte en gezondheid kun je zien als twee uitersten op een schaal en elk mens bevindt zich ergens tussen die twee uitersten. Het komt zelden voor dat iemand 100% gezond is, maar gelukkig ook dat weinig mensen bijna 100% ziek zijn. Deze verstoringen in het vermogen om de balans te vinden op mentaal, emotioneel en fysiek vlak uiten zich door symptomen.

In dit artikel worden maar drie voorbeelden genoemd, maar er zijn er uiteraard veel meer. Denk bijvoorbeeld aan niezen om de neus vrij te maken, diarree om ongewenste stoffen uit de darmen te transporteren, hoesten om de luchtwegen vrij te maken en pijn om een onderdeel niet teveel te belasten.

De in dit artikel beschreven uitgangspunten zijn niet alleen van toepassing op mensen, maar op elk levend organisme zoals ook dieren. Daarom is homeopathie ook goed toe te passen op dieren.

Zieke patiënt versus zieke organen

De manier van kijken naar gezondheid binnen klassieke homeopathie houdt ook in dat we niet uitgaan van het feit dat een orgaan of weefsel ziek of gezond is. Er is ‘iets’ dat centraler is wat niet goed functioneert. De grondlegger van de klassieke homeopathie, Samuel Hahnemann, concludeerde op basis van zijn ervaring dat ziekte niet alleen een kwestie was van een slecht functionerend orgaan. Dat ging in tegen de trend die enkele decennia daarvoor ingezet was door Giovanni Morgagni (1682-1771). Morgagni introduceerde namelijk het concept dat organen of weefsels ziek zijn. En nog later, na de dood van Hahnemann, introduceerde Rudolf Virchow (1821-1902) dat de oorzaak van het probleem niet in de organen zit maar zelfs een niveau dieper namelijk in de cellen.

Je zou kunnen stellen dat Hahnemann (1755-1843) het concept ontastbaar noemde omdat het met de technologische stand van zaken in de techniek niet meetbaar was. Hahnemann ging vooral af op wat hij opmerkte aan zijn patiënten en zag dat niet alleen de hoofdklacht van de patiënt, maar ook andere klachten afnamen na het toedienen van het juiste homeopathische middel. De functionele en structurele veranderingen in de organen ontkende Hahnemann niet maar hij zag het als gevolg van een groter probleem, namelijk het ziek zijn van de patiënt in zijn geheel.

Dit is nog steeds iets wat veel patiënten verbaast. Men komt in behandeling voor een of meerdere specifieke klachten. Nadat men het juiste middel in heeft genomen merkt men dat niet alleen die klachten afnemen, maar dat ook andere klachten afnemen en dat men zich in het algemeen ook veel beter voelt. Denk daarbij aan meer energie, beter in zijn of haar vel zitten, beter om kunnen gaan met vervelende omstandigheden, enzovoorts.

Waarom is dit belangrijk voor een opleiding klassieke homeopathie?

Als je het bovenstaande hebt gelezen en begrepen dan zie je hopelijk in dat de theorie best wel eenvoudig is maar de praktijk wat lastiger. Bijvoorbeeld wanneer is een reactie in verhouding tot de omstandigheden? En bij de meeste mensen is er geen sprake van één symptoom of klacht, maar uit de ziekte zich door een scala aan klachten. Hoe moet je al die dingen inschatten en het overzicht behouden? Dat leer je allemaal door veel casussen te bestuderen met praktijkvoorbeelden. Tijdens onze opleiding werk je bijvoorbeeld aan 40 grote ‘papercases’, 14 ‘videocases’ en ruim 500 kleine casussen. Op die manier bereiden we je goed voor op de praktijk en kun je deze uitgangspunten ook goed in de praktijk toepassen.

Disclaimer: Verschillende homeopathische opleidingen hebben verschillende visies over homeopathie. Dit artikel is echter geschreven vanuit klassiek homeopathisch perspectief. Het kan dus zijn dat een andere opleiding andere ideeën heeft (ondanks het hanteren van de term klassieke homeopathie).

Gebruikte bronnen:

  • Hahnemann, S. (2004). Organon of Medicine (W. Boericke, Trans.; 6th ed.). B. Jain Publishers (P.) Ltd.